ÌJÌyà
Kí ni ìdálóró?
Ipanilaya jẹ ifarabalẹ imomose ti irora, ti ara tabi àkóbá. O ti wa ni gbogbo ṣe fun idi ti ipaniyan ijẹwọ; ijiya, dẹruba, tabi idẹruba eniyan; tàbí láti fi tipátipá mú ẹnì kan láti tẹ̀ lé àwọn ohun tí olùdálóró náà ń béèrè. Nigbagbogbo a tọka si euphemistically bi “iwadii imudara.”
“[T] níhìn-ín ni ìforígbárí ẹlẹ́rùjẹ̀jẹ̀ kan wà láàárín àwọn ìlànà nípa èyí tí a fẹ́ láti gbé papọ̀, ‘pẹ̀lú òmìnira àti ìdájọ́ òdodo fún gbogbo ènìyàn,’ àti ojúṣe àti ẹ̀rí ọkàn àwọn tí wọ́n ru ẹrù iṣẹ́ dídáàbò bo ẹ̀mí àwọn ẹlòmíràn. Yiyọ alaye kuro lati ọdọ ọta jẹ pataki si imuse ti ojuse yẹn ati ijiya ati ibajẹ le fi jiṣẹ,” Derk Roelofsma , oṣiṣẹ oye iṣaaju kan kọwe. Njẹ a ni “ojuse” lati ṣe iwa-ipa ibinu si ẹlomiran bi? Njẹ ijiya jẹ ojuṣe ti o pọju awọn ẹtọ deede ati awọn ifiyesi nipa iwa bi? Ǹjẹ́ ìwà ọ̀daràn tí ó burú jáì lè mú ẹ̀tọ́ ẹnì kan lọ́wọ́ láti gbé láìsí ìwà ipá bí?
Iwa Ibaṣepọ ti Igbesi aye funni ni ariwo “Bẹẹkọ!” si ibeere wọnyi. Iye wa bi eniyan jẹ ojulowo, ati pe ko si irufin, to ṣe pataki bi o ti le jẹ, ti o le mu iwulo ati iyi pataki yii kuro - lati jẹ ẹtọ awọn ẹtọ eniyan, o to pe o jẹ eniyan. Ìdálóró kò dá ẹ̀dá ènìyàn tí a fọ̀rọ̀ wá lẹ́nu wò: ó máa ń wò wọ́n gẹ́gẹ́ bí ohun tí a lè lò, ìdíwọ́ fún ṣíṣe àṣeyọrí díẹ̀. Lati sọ pe ẹnikan yẹ fun ijiya ni lati ṣe iwa iyasoto ti o buruju.
Njẹ awọn ariyanjiyan ti o wulo fun ijiya di iwuwo eyikeyi bi?
Ní àfikún sí jíjẹ́ àṣìṣe lásán, ìfìyàjẹni ti fihàn pé a kò gbéṣẹ́ àti aláìṣeéṣe. O ṣe pataki lati ṣe akiyesi pe paapaa awọn iwe afọwọkọ ibeere CIA ti a sọ di mimọ, eyiti a lo lati ṣe ikẹkọ awọn ijiya, ko ṣe afihan ijiya bi ilana ifọrọwanilẹnuwo aṣeyọri pataki kan:
“Irora nla le ṣe agbejade awọn ijẹwọ eke, ti a ṣe lati yago fun ijiya afikun.” ( Itọsọna Ikẹkọ Imudani Oro Eniyan, 1983 )
Gẹ́gẹ́ bí onímọ̀ nípa iṣan ara Lawrence Hinkle ṣe ṣàlàyé , “Irú ipò èyíkéyìí tí ó lè ṣàkóbá fún iṣẹ́ ọpọlọ lè nípa lórí agbára láti fúnni ní ìsọfúnni pẹ̀lú agbára láti dáwọ́ dúró.” Ìpayà àti másùnmáwo tó le gan-an tí wọ́n ń dá lóró sábà máa ń jẹ́ káwọn èèyàn “di akéde àti onígboyà,” tó máa ń mú kí wọ́n túbọ̀ fẹ́ sọ̀rọ̀, tàbí kí wọ́n ya ara wọn sọ́tọ̀, tó sì máa ń jẹ́ kí wọ́n lè fara da ìrora tó pọ̀ gan-an. Pẹlupẹlu, irora ipalara ati irẹwẹsi le fa paapaa awọn ẹni-ifọwọsowọpọ lati ni iṣoro iranti alaye; ni ipo ti o rẹwẹsi ati irora , wọn le funni ni alaye eke ti wọn gbagbọ pe o tọ, tabi “iṣaro ti o ga,” ti o fa nipasẹ irora, le jẹ ki wọn bẹrẹ gbigbagbọ ohunkohun ti wọn ro pe olufiji naa gbagbọ.
Torturers, bi gbogbo eniyan, ni o wa prone si ṣiṣe awọn ara-imuse awọn ipe , ni awọn igba miiran onigbagbọ irọ, ati ninu awọn igba miiran ko mimo nigba ti won ti gba a otito ijewo. Àwọn olùfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò jẹ́ ẹni tí ó burú ní sísọ bí ẹnì kan bá ń purọ́—títí dé ìwọ̀n tí àǹfààní náà ti sábà máa ń ṣeé gbára lé ju “àwọn ògbógi” tí a rò pé ó jẹ́. Gẹ́gẹ́ bí Dókítà Darius Rejali ṣe kọ̀wé , “Ìrònú pé ẹnì kan yóò dẹ́kun ìdálóró nígbà tí ènìyàn bá gbọ́ ìsọfúnni tí ó tọ́ mú kí ènìyàn kó àwọn ìsọfúnni àyíká jọ tí yóò jẹ́ kí ènìyàn mọ òtítọ́ nígbà tí ènìyàn bá gbọ́. Iyẹn gan-an ni ohun ti ko ṣẹlẹ pẹlu ijiya.”
Àwọn kan máa ń sọ̀rọ̀ lárọ̀ọ́wọ́tó kí wọ́n bàa lè dá wọn lóró, àwọn kan á mọ̀ọ́mọ̀ purọ́, àwọn míì á sì fúnni ní ìsọfúnni tí ń ṣini lọ́nà kìkì nítorí pé wọn ò lè ronú lọ́nà tó tọ́, àwọn díẹ̀ míì sì máa ń sọ ìsọfúnni tó péye. Pa ipo yii pọ pẹlu otitọ pe awọn olufipa le ma dara pupọ ni idajọ ododo ti ijẹwọ, ati pe o han gbangba pe eyi yori si iwifun nla ti alaye ti awọn oluwadi oye yoo nilo lati rii daju. Ni awọn ọrọ miiran, ijiya n fun awọn ti n wa oye ni data diẹ sii lati ṣiṣẹ pẹlu , ṣugbọn o tun nilo iṣẹ afikun ti ijẹrisi ati sisọ nipasẹ iye data giga wọnyẹn, pupọ eyiti o jẹ ṣina ati eke.
Pẹlupẹlu, ijiya kii ṣe nkan ti o kan le ṣee ṣe lẹẹkan tabi lẹmeji lori awọn ọdaràn ti o buruju nikan. Àwọn tó ń dánilóró kò ṣẹ̀ṣẹ̀ bí; ẹnikan nilo lati kọ wọn, ati diẹ ninu awọn iru igbekalẹ jẹ pataki fun eyi. Lati le ṣee ṣe “lailewu” ati kii ṣe aibikita, lẹhinna, ijiya nilo igbekalẹ, oogun oogun, ati iṣẹ amọdaju ti iwa-ipa. Awọn ile-iṣẹ ijiya nilo lati ṣiṣẹ ni ifowosowopo pẹlu awọn ologun, ọlọpa, tabi awọn adajọ. Awọn alamọdaju iṣoogun nilo lati ṣe iwadii awọn ọna “ti o dara julọ” lati fa irora ati ki o jẹ ki olufaragba naa wa laaye titi ti o fi jẹwọ.
Iṣagbekalẹ mu eto awọn italaya tirẹ wa si ariyanjiyan lilo. Gẹ́gẹ́ bí Jean Maria Arrigo ṣe kọ̀wé , “Àríyànjiyàn ìlò fún ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò ìdánilóró… gbọ́dọ̀ dá ẹ̀rí ìrúbọ àfikún ti àwọn afìyà-ikú-jẹni-jẹ́jẹ́—tí ó jẹ́ aláìlágbára sí ‘aláàánú ìpalára tí ń fa ìṣiṣẹ́gbòdì’… ti awọn ojiya.” O jiyan pe awọn atilẹyin wọnyi yoo tun nilo lati wa fun gbogbo awọn ti o ni ipa pẹlu ifọrọwanilẹnuwo ijiya, pẹlu awọn oṣiṣẹ atilẹyin, awọn idile, ati paapaa awọn akọwe ti o ni lati ṣakoso itupalẹ ijiya ati awọn ijabọ.
Ipalara kii ṣe aṣiṣe nikan, o jẹ aiṣe ati iwulo - gbigba alaye ti o niyemeji ni awọn idiyele igbekalẹ ati awọn idiyele iwa.
Ipalara ni Guantanamo
Bóyá ọ̀ràn ìdálóró tí orílẹ̀-èdè Amẹ́ríkà gbajúmọ̀ jù lọ ni bí wọ́n ṣe ń tọ́jú àwọn ẹlẹ́wọ̀n ní Guantanamo, ibùdó àtìmọ́lé fún àwọn arúgbó tí wọ́n fura sí. Awọn ẹlẹwọn tẹlẹ ati awọn onibeere ti royin lilo ọpọlọpọ awọn ilana ijiya, pẹlu aini oorun, ẹwọn ni idapo pẹlu awọn akoko pipẹ ti ihamọ solitary , lilu , ṣeto awọn aja lori awọn ẹlẹwọn, awọn irokeke ipaniyan tabi ifipabanilopo , ibajẹ ibalopọ , ipinya , ati ifihan si awọn iwọn otutu to gaju.
Guantanamo ti ṣe apejuwe bi aaye fun “ ti o buru julọ ti o buru julọ ,” ṣugbọn ida 93% ti awọn olugbe tubu wọn ti tu silẹ laisi idiyele deede. Ni afikun si eyi, gbogbo awọn eniyan 780 ti o ti fipamọ sibẹ jẹ Musulumi, eyiti o yẹ ki a ṣe ibeere boya tubu jẹ itumọ ti o buru julọ tabi ti o ba jẹ apata ti o rọrun fun Islamophobia ti iṣeto. Pupọ ti ijiya ti o wa nibẹ ti gbarale awọn tipatipa ẹsin, pẹlu fi agbara mu irungbọn fá, ifunni-fipa ni akoko Ramadan, ati ibajẹ Koran. Awọn otitọ wọnyi ti mu ọpọlọpọ lati pe Guantanamo bi aaye nibiti Islamophobia le ṣe adaṣe pẹlu aibikita, ikọkọ, ati, ni akoko kanna, ijẹniniya gbangba. Ni ọpọlọpọ awọn ẹya ni agbaye, Guantanamo ti wa lati ṣe afihan itọju Amẹrika si awọn eniyan Musulumi .
Dipo ki o yori si iṣubu ti awọn onijagidijagan, Guantanamo ti jẹ ki o jẹ itẹwọgba diẹ sii lawujọ lati kọlu ẹgbẹ ti o ti pinnu tẹlẹ. Idaabobo ti iwa-ipa, gẹgẹbi awọn idaabobo ti awọn iwa-ipa miiran, gbogbo igba pupọ yoo yipada si awawi lati sọ awọn ti awujọ ko fẹ lati ṣe deede.
Ipalara ninu eto tubu
Botilẹjẹpe ijiya jẹ arufin ni AMẸRIKA , lilo rẹ nigbagbogbo n lọ lainija ni eto tubu.
Idaduro solitary, fun apẹẹrẹ, ni igbagbogbo lo bi ijiya fun awọn eniyan ti a fi sinu tubu, botilẹjẹpe o ti fihan pe o ni pataki, awọn ipa ti ara ati ti ọpọlọ pipẹ, pẹlu eewu ti igbẹmi ara ẹni ati ipalara ti ara ẹni. Ìparapọ̀ Àwọn Orílẹ̀-Èdè ka ìhámọ́ àdáwà èyíkéyìí tí ó gùn ju ọjọ́ mẹ́ẹ̀ẹ́dógún ogún lọ, tí wọ́n ń pè pé kí wọ́n fòfin de i gẹ́gẹ́ bí “ìjìyà tàbí ìlànà ìfilọ́wọ́gbà.” Ati sibẹsibẹ, ifoju awọn eniyan 80,000 ti o wa ninu eto tubu AMẸRIKA wa ni atimọle adaṣo - ati pe nọmba yii ko pẹlu awọn ti o wa ninu awọn ẹwọn agbegbe, awọn ohun elo ọdọ tabi iṣiwa tabi atimọle ologun. Eyi tumọ si pe ni ọdun 2017, UK ni nọmba kanna ti awọn eniyan ti a fi sinu tubu ni gbogbo eto tubu wọn bi AMẸRIKA ti ni atimọle adashe.
Àtìmọ́lé ìdánìkanwà jẹ́ ọ̀nà tí ó wọ́pọ̀ lọ́nà yíyanilẹ́rù ti ìdálóró ẹran ara; ẹri pupọ wa pe awọn iru ijiya miiran tun wọpọ (ati pe idi tun wa lati gbagbọ pe imọ wa nipa awọn ipo ninu awọn tubu ko ti pari). Aibikita iṣoogun , ijiya ti ara , ati ikọlu ni a tun royin ni igbagbogbo. Tí wọ́n bá ti tẹ́wọ́ gba ìdánilóró gẹ́gẹ́ bí ọ̀nà tó yẹ láti fi fìyà jẹ ẹgbẹ́ kan tàbí tí wọ́n fọwọ́ rọ́pò ẹgbẹ́ kan, ó ṣòro láti rí ìdí tí kò fi yẹ kí wọ́n fi í sí ẹlòmíràn. Ni kete ti o ba pinnu pe ẹbi gba ẹtọ rẹ lati ni ominira lati iwa-ipa, awọn olufisun ati awọn ẹlẹbi di awọn ibi-afẹde irọrun.
Kọ ẹkọ diẹ si
Idẹkùn ni Guantanamo: Atunse Oju Irẹdaju
Itoju Solitary Diye si Ika ati ijiya Alailowaya
Miiran Resources
